Sevmek Zamanı

Metin Erksan'ın '65 yapımı filmi Sevmek Zamanı, Türk sinemasının ilginç filmlerinden: Zamanında sadece tek salonda gösterime çıkabilen film, ancak televizyonun yaygınlaşmasıyla geniş kitlelere ulaşabilme imkanına kavuşabildi.. Filme ulaşmada yaşanan sıkıntılar sebebiyle kült statüsüne çıkan filmi sıkıcı bulanlar olduğu kadar, filme tapanlar da mevcut.. Ben daha iyi olabileceğini düşünenlerin tarafındayım..

Hikayesi şöyle: Halil ve arkadaşı Mustafa binaların iç süslemelerini yapan iki dost: Adada bir evde çalışırken Halil gördüğü resimden delice etkilenip "surete aşık oluyor"-

filmle ilgili her yazıda bunu kullanmak bir gelenek olduğu için ben de eksik kalmayayım dedim..

Bir yıl boyunca her gün resme bakan, onu sevip okşayan öpen Halil'in karşısına bir gün suretin aslı çıkıyor: Ancak bundan pek de hoşlanmayan Halil, kızı fırsat bulduğu her an tersliyor: Ben resmine aşık oldum, sana değil, diyerek.. Meral de bu "büyük" aşktan etkilenip ona her karşılık vermeye çalıştığında Halil tarafından engelleniyor-

adam te Maslak'a "buraya seni görmeye gelmiştim, ama şimdi görmek istemiyorum.." demek için onca yolu tepiyor..

Derken yakınlaşan çift evlilik için Meral'in babasından izin almalarına rağmen, Halil'in tavrı yüzünden (bir kez daha) ayrılıyorlar: Muhtemelen eh yeter diye düşünen Meral, Başar'la evlenmeye karar veriyor ve: Filmin en çok bilinen tekne sahnesi başlıyor..

Filmi farklı şekillerde değerlendirmek tabii ki mümkün: Referanslarını tasavvufa değin genişletebilirsiniz-

ilişkinin cinsellikten arın/dırıl/mış bir halde sunulması da elinizi güçlendirebilir.. Ancak ben daha farklı bir yol denemek istiyorum..

Bu bir fetişizm filmi.. Biliriz, fetiş objesi öylesine güçlü bir ikame nesnesidir ki, bazı vakalarda fetişist bu nesne olmadan tatmin sağlayamaz.. Fetiş seçimi de bu yönden farklı yaklaşımları beraberinde getirse de, temel olarak uzlaşılan kısmı vardır: Oedipus dönemindeki nesnelerin yer değiştirmesi.. Sevmek Zamanı zaten meselenin köklerini deşmekle uğraşmıyor, kendisini kötü hisseden, kötü göründüğünü düşünen Halil, resimdeki Meral'in onun içine baktığını düşünüyor.. Devreye giren idealleştirme, onu çok yükseklere konumlandırmasına sebep oluyor, öyle ki gerçek Meral'in bile resimdeki Meral'in yerini dolduramayacağına dair çok güçlü bir inanç geliştiriyor..

Aslında burada devreye uyaran giriyor: Çok basit bir örnekle başlayalım: Coca Cola Light'ın reklam kampanyaları yüzünden "kadın içeceği" olarak kodlanmasının ardından firma başka bir light ürününü bu defa son derece maskülen bir kampanyayla piyasaya sürdü ve böylece kadınların da erkeklerin de kendi light içecekleri oldu.. Benzer şekilde psikolog Deirdre Barrett teorisinde özellikle endüstriyel yemek sektörü reklamlarındaki gülen yüzler, mutlu aileler imgesinin bu kurumlarda yenen yemeklerin (et, peynir ve şeker gibi imgelerin) toplum tarafından sağlıklı nesiller yetiştirmek için yeterli olduğunu düşündürdüğünü söylüyor..

Verdiğim örnekler alakasız gibi görünse de, aslında Halil'in de resimden aldığı uyaran benzer bir işleve sahip: Onu koşullandırıyor ve başka bir şeyin de onun yerine geçemeyeceğini düşündürüyor.. Adına aşk demesi bir şeyi değiştirmez..

Halil'e benzer bir uyaranı gazetede gördüğü gelinlikli Meral imgesi veriyor: Ve Halil bir gelinlik firmasından manken çalıyor: Başka bir ikame nesnesi daha bulan Halil, ikisini de alıp tekneyle açılıyor.. Ancak devreye giren gerçek Meral, iki imgeyi de hem fiziksel hem de zihinsel (Meral'in Halil'in aşkını kazanmak için film boyu verdiği mücadele) açıdan yok edince ancak Halil onlardan vazgeçiyor..

Film görsel açıdan çok güzel evet, ancak öylesine fazla müziğe boğulmuş durumda ki, bu müzik yoğunluğu filmin görsel gücünü oldukça azaltıyor, hatta filmin çok çok önüne çıkıyor ve bir yerden sonra sıkıcı olmaya başlıyor-

aslında nerede üzülüp, nerede sevineceğimizi, nerede gerilip, nerede korkacağımızı sinemalarda bize "bildiren" şey müzik olduğu için yukarıda verdiğim örnekleri bu açıdan da değerlendiriniz..