Prezít Svuj Zivot (Teorie A Praxe)

'11 yapımı Jan Svankmajer filmi Prezít Svuj Zivot (Teorie A Praxe) son dönemde izlediğim en iyi filmlerden.. Festivalde kaçırdığım filmi geçende izleyince kendimden geçtim her anlamıyla..

Film, Evzen'in çocukluk anılarını rüyaları yoluyla bulması üzerine.. Ancak bu Svankmajer'in uzun (sayılabilecek) prologunda dediği gibi gerçekle-rüyanın iç içe geçmesiyle, adeta hayatın kendisine dönüşerek görselleşiyor..

Görsel demişken, filmin stili hakikaten önceki Svankmajer filmlerinden farklılık göstermiyor: Yine animasyonla, oyunculuğun iç içe geçtiği, Svankmajer'in alametifarikaları birçok animasyon tekniğinin bir arada kullanıldığı eşsiz bir deneyim..

Svankmajer'in psikolojiyle olan ilgisi malum, özellikle de Spiklenci Slasti'yle artık filmlerinin ana teması haline gelmesi sonrasında Prezit Svuj Zivot'ta da şahane bir işe imza atıyor-

yönetmenin üzerinde çalıştığı bir sonraki projesi de (Hmyz/Insects) benzer bir formda olacak, hiç kuşkusuz..

Filmin merkezinde yer alan Evzen artık orta yaşlarının sonuna gelmiş olmasına rağmen, gördüğü bir rüyayla Oedipus-öncesi hatıralarına dönüyor.. Rüyaları aracılığıyla hatıralarına ulaşmakta yolunu kaybeden Evzen, psikanaliste giderek bunlara ulaşıyor.. Film son bölümüne kadar muhteşem aksa da, daha açıklayıcı olmak için başvurduğu fotoğrafın ortaya çıktığı sahneyle birlikte hafiften kan kaybediyor.. Kendi-kendini-açıklayan-eserleri pek sevmem, ancak Prezit Svuj Zivot'ta Svankmajer, Spiklenci Slasti ya da diğer filmlerinde olduğu gibi, yorumu seyirciye bırakan, hatta kimi zaman seyirciyi dışlayan "kapalı" bir dil yerine, son derece "geveze" bir dil tutturarak, filmi daha anlaşılır kılıyor: Bu da filmin komedi ayağına hizmet ediyor.. Özellikle analiz sahnelerinde film gayet üst noktalara çıkıyor..

Beri yanda kocasını kaybetme korkusu yaşayan bir kadının (Zuzana Krónerová) dramı, cisimleşmiş bir süperego (Emília Doseková) var, ki iki oyuncu da döktürmekteler.. Svankmajer fetişi/kültü Pavel Novy ufak da olsa bir rolde karşımıza çıkarken, başroldeki Václav Helsus hakikaten de döktürüyor..

Film, kendi kendini çözdüğü için ayrıntılandırılacak pek de bir şey yok, ancak hakikaten Oedipus-öncesi döneme odaklanan bu derece şahane bir film yok..