Dune

'84 yapımı Dune, Lynch'in Hollywood'la kabusa dönüşen ilk birlikteliği.. 45 milyon gibi o zamanlar için devasa sayılabilecek bi bütçe, Frank Herbert'in çok satan (eheh, bu tür kalıpları kullanmaya bayılıyorum, yeni fark ettim..) kült-klasiğini uyarlaması için kendisine emanet ediliyor.. Ve fakat, işler beklendiği gibi gitmeyince, filmin gösterime çıkmasından sonra Lynch, projeden çekildiğini açıklıyor.. Filmin bu ilk versiyonu 137'..

Sonrasında (yazının da konu ettiği..) filmin "special edition.."ı hazırlanıyor ve fakat bunda da Lynch'in adı hiçbi yerde geçmiyor: 190' süren bu versiyonda yönetmen olarak "Alan Smithee.." geçiyor ki, off off dedirtiyor-

"üzerimde çok baskı vardı, projeden çekildim.." diye zırvalayabilmeniz için, önleminizi önceden almanız, daha film proje aşamasındayken sözleşmeye böyle bi madde ekletmeniz gerekiyo yani şekerler-

"yakın plan çekimde 70mm lensten başkasına görüntü vermem.." gibi..

neysse,, bunlar da bi sonuç vermiyor ve film Amerika'da batıyor.. Hollywood'daki memur yönetmenlerin neler çektiğini az bişii anlayan Lynch, başka projelere yelken açarken, bi daha bu denli büyük çapa sahip bi projeyi filme çekmeye -şimdilik, yanaşmadı.. Ortada kalan filmi de kimler bağrına/böğrüne bastı, onu da merak ediyorum tabii..

neysse,, filmin böyle çok dallı budaklı görünen yapısı en başta korkutsa da, zaman geçtikte her şeyin tahmin ettiğiniz gibi gelişmesi yüzünden hikayeyi takip etmekte bi sorun çekmiyorsunuz: Ki, ben Dune serisinden hiçbi kitabı okumamış bi bünyeyim, eet..

Hikayenin çok ama çok kısa özeti şu: Paul Atreides'in efsanelerde bahsedilen Muad'Dib/Kwisatz Haderach olduğunun anlaşılması..

Kısa özetini anlatmaya başlarsam sayfalarca yazabilirmişim gibi geliyor: Ve fakat hikeyeye tam da hakim olmadığım için, kaba bi şekilde yapıcam bunu:

Harkonnenler var: Liderleriyse Baron adlı uçan bi kişi, Feyd'e karşı cinsel istek dudyduğu bariz.. Ki, filmdeki en eğlenceli karakter..

Atreideslerse, Leto'nun önderlik ettiği bi halk: Filmin kahramanı Paul, teü, Leto'nun oğlu.. Aslında Jessica'nın bi kız evlat doğurması ve bu kızın da Feyd'le evlendirilmesi gerekiyormuş, ki, hem Kwisatz dünyaya gelsin, hem de düşmanlık bitsin.. Ve fakat, kendisi de bi zamanlar Bene Gesserit üyesi olan Jessica bu isteğe karşı gelip, erkek çocuu doğurur..

İmparator ve onun halkı da var ki, haklarında en az bilgi sahibi olduğumuz şeyler bunlar: Bene Gesserit'in 1 numarası ablamız da imparatorun hizmetinde..

Bi de Fremenler var, bunların liderlerinin adını hatırlamıyorum.. Bunlar Dune'da (filmde daha çok Arrakis olarak telaffuz ediliyor..) yaşıyorlar..

Filmdeki olay örgüsü de -kısmen, şu: Dune, evrendeki tek baharat rezervine sahip gezegendir, tüm evrenin ihtiyaç duyduğu bu maddeyi çıkarıp, ticaretini yapmak o kadar kolay diildir: Harkonnenlerden sonra gezegene gelen Atreidesler saldırıya uğrar (ki, aslında Yueh'nin, bu saldırıda kilit bi rol oynadığını görüyoruz, Paul ve Jessica'yı kurtarmak için kendini ve Leto'yu feda ediyor..) ve yok edilirler.. Sağ kalan Jessica ve Paul, Fremenlerle karşılaşır ve Paul onların lideri olur (El Topo'nun da hikayenin bu kısmına oldukça benzeyen bi "Mesih.." bölümü vardı, hey gidi..) ve Fremenleri eğitir ve Harkonnenlere saldırır.. Ölmekten korktuğu için başarısızlığını imparatora söyleyemeyen Baron, imparator Dune'a geldiğinde bayağı sağlam bi ayar yer.. Bu sırada ab-ı hayatı içen ve ölmeyen Paul, cihat için harekete geçer ve imparator ordularını da yok eder.. Tüm kehanetler gerçekleşir ve film mutlu bi sonla biter.. Öykünün alegorisi gayet ii işlese de, Paul özelinden "Mesih.."e ulaşması içimizdeki bastırılmış-monarşizme ii bi örnek olarak incelenmeyi hak ediyo haliyle..

de, işte, film bunu korkunç bi şekilde yapıyor:

Bi kere, o kadar çok içses var ki, bi yerden sonra "artık yeter.." demeye başlıyorsunuz..

Ayrıca, karakterler her şeyi açıklıyorlar, durmaksızın: "Ah, avcı, hareket etmezsem beni göremez.. Yardım çağıramam, kapı açılırsa ona saldırır.." gibisinden o kadar çok info veriyorlar ki karşılaştıkları durum hakkında, korkunç bişii-

"cümleyi bile toparlayamadım bu yüzden: psikolojim çok bozuldu zira, bi alt satıra geçmem lazım ve fakat bunu yapmadan önce enter tuşuna da basmam gerekiyor ve tırnak işaretini kapamam.."

Prodüksiyon tasarımı yerlerde sürünüyor, hakikaten ne aksiyon sahneleri aksiyona benziyor, ne efektler gerçekmiş gibi duruyor, ne de dekorlar: Tam bi felaket hakkaten..

Öyle yani.. Bence sadece kitsch-sevicilerine hitap eden bi film..